Ngành công nghiệp ô tô Việt: Tăng nhanh nhưng vẫn còn nhiều "nút thắt"

Với sự bùng nổ doanh số trong nước, chuyển dịch sang xe xanh và thu hút dòng vốn quốc tế, Việt Nam đang dần khẳng định vị thế trên bản đồ ô tô toàn cầu. Tuy nhiên, để vươn lên thành trung tâm sản xuất ô tô của khu vực, Việt Nam vẫn cần vượt qua các rào cản về công nghệ, nội địa hóa và chính sách dài hạn.

Việt Nam bứt phá trong ASEAN

Theo thống kê, trong 6 tháng đầu năm 2025, sản lượng tiêu thụ ô tô tại Việt Nam đã tăng 20% so với cùng kỳ 2024, sức mua tại thị trường Việt phục hồi mạnh, đặc biệt ở phân khúc SUV đô thị, xe điện và xe hybrid.

Sự tăng trưởng này không chỉ đến từ nhu cầu mua xe tăng trở lại sau đại dịch và lạm phát mà còn nhờ chính sách ưu đãi thuế, tín dụng và sự tham gia ngày càng sâu của các hãng xe nội địa và liên doanh quốc tế.

Ba trụ cột tạo đà phát triển

Đà tăng trưởng mạnh mẽ của ngành ô tô Việt Nam trong năm 2025 được thúc đẩy bởi sự kết hợp của nhiều yếu tố nội tại, từ sức mua hồi phục đến vai trò dẫn dắt của doanh nghiệp trong nước và chính sách mở cửa về mặt thương mại.

Thứ nhất, nhu cầu tiêu dùng nội địa đang hồi phục rõ rệt sau giai đoạn chững lại vì đại dịch. Dân số trẻ, thu nhập bình quân tăng lên và xu hướng chuyển dịch sang phương tiện cá nhân đã tạo động lực lớn cho thị trường. Theo số liệu từ Hiệp hội Các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA), riêng trong tháng 6/2025, toàn thị trường tiêu thụ gần 32.000 xe. Đây là mức cao nhất kể từ đầu năm và là tín hiệu tích cực về sự trở lại của sức mua.

Cùng với đó, VinFast tiếp tục đóng vai trò “đầu tàu” khi là doanh nghiệp ô tô Việt Nam duy nhất sở hữu hệ sinh thái hoàn chỉnh, từ xe điện, pin, trạm sạc đến mạng lưới bán hàng và dịch vụ hậu mãi. Trong tháng 6/2025, hãng đã bàn giao 11.382 ô tô điện, đồng thời mở rộng hoạt động xuất khẩu sang các thị trường chiến lược như Indonesia, Ấn Độ và Trung Đông. Với tốc độ phát triển nhanh, quy mô lớn và khả năng hội nhập quốc tế, VinFast đang trở thành "người đại diện quốc gia" trong nỗ lực đưa ô tô Việt ra thế giới.

Không thể không nhắc tới những chính sách hội nhập ngày càng cởi mở của Chính phủ. Việc giảm thuế nhập khẩu ô tô từ Mỹ, cùng với lộ trình tham gia sâu vào các hiệp định thương mại thế hệ mới, đang mở ra cơ hội thu hút dòng vốn FDI chất lượng cao vào ngành ô tô. Đồng thời, các chính sách hỗ trợ phát triển công nghiệp phụ trợ và nâng cao tỷ lệ nội địa hóa cũng đang tạo nền tảng quan trọng để xe sản xuất trong nước có thể cạnh tranh sòng phẳng với xe nhập khẩu trong thời gian tới.

Những điểm nghẽn cần tháo gỡ

Dù đạt được nhiều thành tựu trong thời gian qua, ngành công nghiệp ô tô Việt Nam vẫn chưa thể bứt phá để trở thành trung tâm sản xuất của khu vực, do vướng phải nhiều điểm nghẽn tồn tại dai dẳng trong suốt thời gian dài.

Thách thức lớn nhất là tỷ lệ nội địa hóa còn thấp. Các mẫu xe lắp ráp trong nước vẫn phụ thuộc chủ yếu vào linh kiện nhập khẩu từ Thái Lan, Trung Quốc và Hàn Quốc. Trong khi đó, những linh kiện chiến lược như động cơ, hộp số, vốn quyết định giá trị và khả năng làm chủ công nghệ vẫn chưa được sản xuất trong nước.

Bên cạnh đó, nền tảng công nghệ lõi trong ngành ô tô tại Việt Nam gần như chưa hình thành. Các doanh nghiệp nội chưa làm chủ được các công nghệ then chốt như chip bán dẫn, phần mềm điều khiển, pin thể rắn hay hệ truyền động hybrid. Đây là những yếu tố ngày càng quan trọng trong xu hướng điện hóa phương tiện toàn cầu.