Trang chủ
Từ phương tiện di chuyển đơn thuần, ô tô đang trở thành một “thiết bị sống” trên bánh xe với phần mềm giữ vai trò trung tâm.
Xu hướng “xe định nghĩa bằng phần mềm” (Software-Defined Vehicle - SDV) đang làm thay đổi toàn bộ ngành công nghiệp ô tô toàn cầu và Việt Nam cũng không nằm ngoài cuộc chơi.
Nếu như trước đây phần cứng quyết định gần như toàn bộ tính năng của một chiếc xe, thì SDV đã thay đổi hoàn toàn cách tiếp cận. Phần mềm trở thành “bộ não” kiểm soát mọi hệ thống, từ vận hành, an toàn, tiện nghi cho đến các dịch vụ kết nối.
Điểm khác biệt lớn nhất nằm ở khả năng cập nhật liên tục: một chiếc xe giờ đây có thể vá lỗi, nâng cấp hoặc bổ sung tính năng mới thông qua internet, giống như cách chúng ta nâng cấp smartphone. Tesla được xem là hãng tiên phong với các bản cập nhật OTA (Over-The-Air), trong khi Mercedes-Benz, BMW, Hyundai/Kia và VinFast cũng đang nhanh chóng theo đuổi chiến lược này.
Một chiếc xe được định nghĩa bằng phần mềm sở hữu hàng loạt đặc điểm then chốt như khả năng cập nhật OTA giúp vá lỗi, nâng cấp hệ thống hỗ trợ lái và cải thiện hiệu suất mà không cần vào gara. Kiến trúc điện - điện tử được tái cấu trúc, giảm sự rời rạc và chuyển sang xử lý tập trung, tạo nền tảng để phần mềm điều khiển nhiều hệ thống cùng lúc. Trải nghiệm của người dùng cũng được cá nhân hóa hơn, khi có thể lựa chọn và thanh toán cho các gói tính năng theo nhu cầu. Nền tảng SDV cũng cho phép các hệ thống hỗ trợ lái (ADAS) “tiến hóa” dần lên các cấp độ cao hơn, đồng thời xe được kết nối sâu rộng với hệ sinh thái bên ngoài, từ điện thoại thông minh, nhà thông minh cho đến bản đồ đám mây và giao tiếp Vehicle-to-Everything (V2X).
Những thay đổi này mở ra nguồn thu hoàn toàn mới cho các hãng xe. Từ việc chỉ bán phương tiện, các doanh nghiệp có thể chuyển sang kinh doanh dịch vụ, thuê bao hoặc nâng cấp phần mềm. Khả năng vá lỗi từ xa cũng giúp giảm đáng kể chi phí hậu mãi, thay thế cho các đợt triệu hồi tốn kém.
Với người dùng, chiếc xe không còn “già đi” theo thời gian mà ngày càng “sống” hơn, được cập nhật và nâng cấp liên tục. Rõ ràng, hãng nào xây dựng được nền tảng phần mềm mạnh và khả năng cập nhật nhanh sẽ chiếm ưu thế cạnh tranh.
Tuy nhiên, đi cùng cơ hội là không ít thách thức. Xe kết nối đồng nghĩa với việc trở thành mục tiêu của các cuộc tấn công mạng, đòi hỏi giải pháp bảo mật nhiều lớp và cơ chế bảo vệ quyền riêng tư chặt chẽ. Hạ tầng viễn thông cũng là yếu tố tiên quyết, bởi việc cập nhật OTA cần đến mạng 4G/5G ổn định cùng các trung tâm dữ liệu lớn.
Bên cạnh đó, khung pháp lý vẫn cần được hoàn thiện, nhất là trong việc quy định trách nhiệm khi xảy ra sự cố phần mềm. Ngay cả bản thân công nghệ cũng tiềm ẩn rủi ro, bởi một bản cập nhật lỗi có thể tác động trực tiếp đến an toàn vận hành, đòi hỏi các hãng xe phải xây dựng cơ chế kiểm thử và khôi phục đáng tin cậy.
Việt Nam cũng không đứng ngoài xu thế này. FPT Software đang khẳng định vị thế là “rising hub” trong lĩnh vực phát triển phần mềm ô tô, trong khi VinFast đã tích hợp OTA và hệ thống ADAS cấp độ 2–3 trên nhiều mẫu xe. Mạng 5G tại các đô thị lớn tạo điều kiện để SDV phát triển, song mức độ phổ cập vẫn phụ thuộc vào chính sách dữ liệu cá nhân, tiêu chuẩn kỹ thuật cũng như khả năng khắc phục hạn chế về hạ tầng tại vùng sâu vùng xa.
Trong giai đoạn 2025 - 2030, SDV được dự báo sẽ ngày càng phổ biến tại Việt Nam. Các mẫu xe mới nhiều khả năng đều có thể cập nhật OTA cho hệ thống điều khiển và hỗ trợ lái. Một số hãng có thể cung cấp dịch vụ lái tự động trong đô thị dưới hình thức thuê bao, trong khi các startup trong nước phát triển ứng dụng bên thứ ba cho xe, từ chẩn đoán lỗi, bảo trì thông minh đến cá nhân hóa dịch vụ.
“Xe định nghĩa bằng phần mềm” không chỉ là một bước tiến công nghệ mà còn là cuộc cách mạng trong kinh doanh và trải nghiệm người dùng. Ai nắm được phần mềm sẽ nắm trong tay tương lai ngành ô tô. Với lợi thế hạ tầng số đang tăng tốc, Việt Nam có cơ hội bứt phá nếu sớm xây dựng nền tảng công nghệ và hệ sinh thái SDV hoàn chỉnh.
TH (Tuoitrethudo)
